Hooiberg Herstelvisie:

We werken systemisch en herstelgericht vanuit een holistische-mens visie:

Methode herstelgericht werken De herstel ondersteunende zorg die de Zorgboerderij biedt, helpt mensen met complexe psychiatrische problematiek om te herstellen. Herstel betekent hier geen genezing, maar weer zelf de regie over het eigen leven voeren. De problemen zijn bij aanvang vaak zo groot dat het niet meer te overzien is, het is fijn om te zien als de problemen meer naar de achtergrond gaan en klein genoeg worden om mee te leven.

Mensen met een psychiatrisch ziektebeeld zitten vaak vast in de manier waarop ze naar zichzelf kijken en hoe de omgeving (instanties, vrienden, familie, buren) hen ziet. Sommigen denken: ‘’Eens een cliënt*, altijd een cliënt*”. Maar uiteraard zijn zij meer dan dat. Naast cliënt* zijn ze ook moeder/vader, werknemer, zus/broer, buren enz. In de eerste plaats zijn het mensen met een hart, kwaliteiten en talenten.

Herstelgericht werken is een methode om mensen met psychiatrische aandoeningen op een positieve manier naar zichzelf te laten kijken, zodat de kwaliteiten en talenten weer zichtbaar worden. Het is daarbij cruciaal om als begeleider een rotsvast vertrouwen te blijven houden in de kracht van de deelnemer om zelf te kunnen herstellen.

Door het gezonde stuk aan te spreken komt er ruimte voor het aangaan van rollen buiten het patiënt* zijn. Dat kunnen oude rollen of nieuwe rollen zijn. De meeste van onze mensen hebben voor ze vastliepen een volwaardig leven gehad. Als mensen voor het eerst bij de Hooiberg komen, is dat vaak na een periode waarin ze langdurig thuis zijn geweest, en veel oude rollen zoals collega, vader, zoon, broer etc niet meer vervullen. Vaak hebben ze het vertrouwen in zichzelf en in de ander verloren en sluiten ze zich als het ware af van het leven zodat ze geen emoties meer hoeven te voelen.

Ze merken na verloop van tijd vaak dat ze het wel missen om zinvolle dingen in hun leven te doen, als je niks nuttigs of plezierigs te doen hebt en je bent veel alleen thuis, dan komt de focus al snel te liggen op wat er niet goed gaat, op het ziek zijn, ze verliezen de zin in het leven en ze komen in een negatieve spiraal. Bij de Hooiberg focussen we op het gezonde stuk en gaan we samen werken om weer in een positieve spiraal te komen.

*de termen client en patiënt zijn geen normale termen voor ons. Wij spreken van deelnemers

Veiligheid

Als je voor het eerst de stap maakt om naar een dagbesteding te gaan dan is dat heel erg spannend, mensen hebben vaak al veel meegemaakt en reageren soms ook anders dan anderen waardoor ze het gevoel hebben dat ze bij ‘normale clubjes’ buiten de groep vallen en daardoor veel alleen thuis zijn. Vaak voelen ze zich niet welkom, onzeker, onveilig of angstig. Hierdoor wordt de drempel om te participeren in de maatschappij steeds hoger, een negatieve spiraal zou je kunnen zeggen.

De eerste keer dat een deelnemer naar de zorgboerderij komt, worden ze opgewacht bij de poort door een deelnemer die de nieuweling verwelkomt, zodat ze warm ontvangen worden. Eenmaal binnen bij een kop koffie of thee vertellen mensen dan vaak dat ze het zo spannend vonden, en dat het gelukkig mee viel en dat ze zich welkom voelen. Hier besteden we veel aandacht aan, alle vrijwilligers en begeleiders zijn erop getraind dat ze een nieuwe bezoeker warm verwelkomen. Het boerderij gevoel, de dieren, en de landelijke (wat rommelige) uitstraling helpen daarbij. Als we weten dat mensen al langere tijd niet onder de mensen zijn, beginnen we het bezoek met een rondleiding over het erf. Op die manier kunnen ze eerst kennis maken met de dieren, dat voelt vaak veiliger als bij een groep mensen. De sfeer van de boerderij, het is er wat rommelig, gezellig en gemoedelijk, draagt eraan bij om je snel op je gemak te voelen. Juist dat gewone, huiselijke, zorgt er na een tijdje ook voor dat mensen er geborgenheid ervaren.

Mensen met een onveilige hechting kunnen vaak wel kortdurend de verbinding met de ander aan gaan, maar als het te dichtbij komt ‘duwen’ ze de ander ook weer weg. De dynamiek van aantrekken en afstoten. Binnen de zorgboerderij zijn we erop gericht om juist wel in contact te blijven. ‘Niemand komt bij ons voor z’n zweetvoeten’ is een veelgehoorde uitdrukking, iedereen heeft het nodige mee gemaakt, en vaak hebben ze daardoor moeite met vertrouwen en emoties komen veel harder binnen en triggeren allerlei oude coping mechanisme waarmee ze mensen van zich af duwen. Door als begeleider te blijven staan en heel bewust de mensen achter de problematiek te blijven zien en deelnemers onderling bewust te maken dat de ander dit gedrag ook alleen maar laat zien door de dingen die diegene mee heeft gemaakt, lukt het om in verbinding te blijven. Het is voor veel mensen fijn om echt weer ergens bij te horen.

Laagdrempeligheid
We werken daarnaast volgens het motto ”niets moet en bijna alles mag” daardoor durven ze ook te komen als ze geen energie hebben om mee te werken. Hierdoor verdwijnt ook de angst dat er iets verwacht wordt wat ze eigenlijk nog niet waar kunnen maken.

We koken elke dag een gezonde warme maaltijd, wat voor sommige mensen net dat zetje kan geven om toch te komen. Mensen kunnen op die manier 5x per week een verse soep en maaltijd eten. Dat is voor veel bezoekers al een fijne en gezonde basis.  Op slechte dagen blijven sommige mensen het liefst thuis. Ze worden dan gebeld door hun vaste begeleider, om even af te stemmen hoe het gaat. En ook om te kijken of ze toch verleid kunnen worden om eventjes te komen, al is het maar voor een uurtje. Even je hart luchten, of een luchtig gesprekje. Door het lotgenoten contact, het groepsgevoel, en de wetenschap dat er niks moet, zien we dat de drempel voor veel mensen laag genoeg is, om zelfs op een slecht dag toch even komen. Vaak gaan de deelnemers daarna met een veel beter gevoel naar huis dan dat ze kwamen. Zo doorbreken we de negatieve spiraal.

 
Gelijkwaardigheid

Door gelijkwaardig en als mens naast de deelnemer te staan ontstaat er een vertrouwensband. Dit doen we bij De Hooiberg door oprechte aandacht te geven, bijvoorbeeld door (als je er als mens tijd voor hebt) ook buiten openingstijden te reageren op een appje van een deelnemer, maar ook door het eerlijk aan te geven als je er even geen tijd voor hebt. Een goede basishouding van de begeleiders is van groot belang bij het opbouwen van een vertrouwensband. Een herstelbegeleider stelt zich gelijkwaardig op en is oprecht betrokken, maar kan ook een confronterende spiegel voorhouden als dat nodig is. Ze zetten hun professionaliteit in door het stellen van de juiste vraag in plaats van antwoord te geven. Maar bovenal blijft de begeleider onvoorwaardelijk vertrouwen op de eigen kracht van de deelnemer.

Daarnaast gaan we opzoek naar waar we als mens gelijk zijn, de deelnemer heeft misschien meer mee gemaakt in zijn leven, of is nog bezig met het opbouwen van zijn leven, maar als mens zijn we even veel waard. Vanuit deze veilige band oefenen onze deelnemers in het opnieuw aangaan van verbinding met een ander. Onder onze begeleiders is ongeveer 40% ervaringsdeskundig, dit werkt heel mooi omdat iemand die zelf in een vergelijkbare situatie heeft gezeten, precies weet hoe moeilijk of eng het is om toch uit bed te komen. En ze kunnen als geen ander toekomstperspectief en hoop bieden, veel van onze deelnemers durven niet meer te hopen op een betere toekomst. Er is een kans dat alles weer goed komt, de ervaringsdeskundige begeleider is hier het levende bewijs van.  Op de  dagbesteding richten we ons in de begeleiding op het gezonde stuk zonder de psychische kwetsbaarheid uit het oog te verliezen. Immers… wat je aandacht geeft groeit. Samen gaan we op zoek naar de talenten van de deelnemer zonder daarbij druk te zetten. De eerste tijd dat de mensen komen is ‘het er zijn’ vaak al genoeg. Als ze een beetje gewend zijn gaan we samen met een begeleider of vrijwilliger  onderzoeken welke activiteiten ze leuk vinden om te doen. Mensen kunnen bij de dieren, in de bouw bij de hobbyclub of in de tuin werken en ondertussen praten met een begeleider, of ze kunnen binnen bij de hobbyclub iets meedoen (haken, schilderen, diamondpainting etc.) of koffiedrinken en een praatje maken.  Of mee doen met de hersteltrainingen. Hier kunnen deelnemers zelf actief aan de gang met hun herstelproces, zo zijn er trainingen over omgaan met angsten, over ‘leren grenzen stellen’ en algemene hersteltrainingen. De deelnemers hebben ook een stem in het aannameproces van nieuwe medewerkers. Zij voeren een van de sollicitatiegesprekken samen met een begeleider, en kunnen dan een go of no go geven voor een kandidaat. Zo weten we zeker dat we alleen begeleiders in dienst hebben die de deelnemers fijn vinden.

Wederkerigheid

Na verloop van tijd zien we vaak dat er wat meer rust in het leven van de deelnemer ontstaat. Als dit punt bereikt is en er vanuit de gelijkwaardige relatie een vertrouwensband is ontstaan, dan komt er bij de deelnemer ruimte om de verbinding aan te gaan met de Hooiberg en haar begeleiders. Ze ervaren wederkerigheid, dit is een belangrijk punt in het herstelproces. Vaak voelt de deelnemer op dit punt heel sterk de behoefte om een steentje bij te dragen aan het geheel. Bijvoorbeeld door te helpen in de keuken, de tuin en schuur bij de dieren. Of door met de zorgboer mee te gaan om eten voor de voedselbank op te halen bij verschillende winkels en boeren. De maatschappelijke rol verandert daardoor: van hulpvrager naar hulpgever. En dat voelt zoveel beter; je krijgt waardering voor wat je doet.

Mensen ervaren zingeving en verstevigen zo hun plaats in de maatschappij. Als iemand het gevoel heeft langs de maatschappij af te leven, nergens echt bij hoort, of nagekeken wordt op straat, dan voelen ze niet snel de behoefte om te participeren in de maatschappij.

Vanuit de Hooiberg gaan onze deelnemers regelmatig met de zorgboer langs bij winkeliers, boeren etc om eten voor de voedselbank op te halen. De deelnemers ontmoeten dan vanuit hun rol als helper voor de voedselbank nieuwe mensen.  Wanneer ze die mensen later in het dorp tegen komen, dan voelt dat heel anders. Dan worden ze weer vriendelijk begroet, worden ze herkend vanuit een positieve associatie. Dat helpt om je weer onderdeel te voelen van de maatschappij, erbij te horen en ergens je steentje aan bij te dragen. Je betekent iets voor anderen en je doet ertoe. Je voelt je weer waardevol. Het is van groot belang dat begeleiders dit punt, van willen bijdragen, herkennen en er ook op anticiperen. Je leven wordt langzaam weer gevuld, waardoor de kwetsbaarheid of ziekte minder ruimte inneemt.

Groei

Door bij te dragen en daar waardering voor te krijgen, durven mensen weer in contact te komen met zichzelf. Door succeservaringen krijgt de deelnemer weer hoop en langzamerhand groeit het zelfvertrouwen. Dit zorgt voor persoonlijke groei en maakt het nog veiliger en wordt de band met de Hooiberg nog gelijkwaardiger, waardoor de wederkerigheid, waardering en groei toe neemt. Zo werken we binnen De Hooiberg samen aan het herstel van onze mensen. De inzet van waardering en humor en het bieden van hoop en toekomstperspectief helpen hierbij.

Het is van belang dat mensen die uitstromen ook net zo warm begeleid worden naar het volgende hoofdstuk uit hun leven. Daarom willen we elke deelnemer een persoonlijk cadeau geven, bijvoorbeeld een armband met ‘trots op jou’ en de initialen gegraveerd.

Daarnaast maken we een persoonlijke kaart vanuit de begeleiding, en voor de mensen die bij de dagbesteding komen maken we ook een cadeau met de deelnemers samen, zoals een poster met daarop hoe wij ze zien. Alle oud deelnemers blijven welkom bij de zorgboerderij, als ze het even nodig hebben of fijn vinden om even terug te komen. Elke jaar met oudjaar bakken we oliebollen, die eten we bij een kampvuur. Hiervoor worden alle oud deelnemers uitgenodigd. Op die manier is ook uitstroom laagdrempelig en warmhartig.